چرا حکمت تاریخ؟
همه مصائب روحی و فکری ما، از اختلافات کوچک تا جنگ‌های بزرگ جهانی، همه نتیجه محدودیت فکر ماست. ما فکرهای خویش را به زنجیرها بسته‌ایم و نظر خود را در یک دایره تنگ محدود ساخته‌ایم. لازمه رها شدن از این دایره تنگ این است که افق فکر و نظر خود را به زندگی بیشتر بسط و توسعه بدهیم. ضرورت سخن از حکمت تاریخ هم از همینجا روشن می‌شود. ما برای اینکه فکرهای خویش را که به زنجیر نگاه‌های تنگ، پوچ و سطحی از زندگی گرفتار شده، رها سازیم، باید پای روایت کسانی بنشینیم که نقش محوری را در حرکت تاریخ ایفا می‌کند و از موقفی حاکم بر تاریخ، روایت‌گر ماجرای زندگی انسان‌اند؛ از کجا شروع کرده، بر چه ریلی پیش‎ میرود و به کجا ختم خواهد شد. این روایت، نگرشی حکمی به تاریخ است، نوعی تاریخ‌اندیشی، که برای دیدن حقایق، پرده‌هایی را از چشمان ما کنار می‌زند؛ آن هم برای «مایی» که پیچیده شده در حجاب زمان و مکانیم. این روایت، امکانی است برای دانستن چیزهایی که زندگی را معنایی تازه می‌بخشند. به گونه‌ای که نه می‌توان به زندگانی در دنیا دل بست و اسیر آن ماند و نه می‌توان راحت همچون سکه‌ای سیاه از لحظات گران‌بهای آن گذشت. افزون بر این، برای آنها که در تدارک یک زندگی با مختصات دینی و منطبق با طرح رسولان الهی هستند و در چالش‌های فردی و اجتماعی روزگار دنبال دستاویزی برای نجات می‌گردند، حکمت تاریخ دستاوردهای کاربردی فراوانی دارد.

در این درسگفتار چه می‌خوانیم؟
برای آگاهی از مبدا و مقصد و مسیر و اصول حاکم بر قطار تاریخ، چه باید کرد؟ طبیعی است که باید به دامان دانشی به نام فلسفه تاریخ چنگ زد. شاید نام فلسفه تاریخ جوی ذهنی بسازد که انسان نتواند راحت و آزادانه این دریای مواج و عمیق را برای غواصی علمی انتخاب کند. لکن در این دوره فضایی فراهم می‌شود که پیش از «تنی به آب زدن»، «پایی تر» شود. به بیان علمی‌تر این دوره مقدمات لازم برای آسان‌تر شدن ورود شما به مباحث کلان نظری و کاربردی همچون «حکمت تاریخ» و «معنای زندگی» مهیا می‌سازد. در این دوره مقدماتی نظیر «اهمیت دانش فلسفه تاریخ» و «آگاهی از سیر شکل‌گیری دانش فلسفه تاریخ در قلمرو اللهیات» و سپس «مباحثی درباره‌ی معنابخشی به زندگی در پرتو نگرش‌های مبتنی بر حکمت تاریخ» و همچنین «مرور نظریات مهم‌ترین اندیشمندان این حوزه در دو سنت اسلامی و غربی» و «تصویری جامع از «روش تحقیق» و «محتوای» اندیشه استاد میرباقری به تاریخ» ارائه می‌شود. از آنجا که استاد میرباقری معتقد است تنها منبع راه‌گشا در شناخت حرکت کلی تاریخ، منابع جامع و کامل دین می‌باشد، بالطبع روش تحقیق بایسته و مطلوب در این منابع، مراجعه روش‌مند به قرآن و منابع روایی است که مجموعه‌ی این تلاش‌ها را می‌توان «حکمت تاریخ» نامید. در بخش نهایی درسگفتار، گزیده‌ای از بخش‌های مهم کتاب «حکمت تاریخ» اثر جدید از استاد میرباقری متن‌خوانی می‌شود تا شناخت دقیق‌تری از جزئیات موضع ایشان نسبت به برخی پرسش‌های اساسی این دانش به دست آید.

مخاطبان دوره:
با توجه به آنکه فهمی صحیح از حرکت تاریخ و تحولات و درگیری‌های تاریخی و روایتی معنادار از تاریخ و ماجرای جهان و زندگی برای هر شخصی ضرورت دارد، عموم علاقه‌مندان به تاریخ و همچنین آن دسته از افرادی که با شبهات و پرسش‌هایی در هدف خلقت، معنای زندگی و پایان تاریخ و سرانجام بشر مواجهند، می‌توانند مخاطب این دوره باشند. با این حال این دوره می‌تواند برای دو دسته از مخاطبان تخصصی هم مفید باشد:
از آنجایی که در این دوره، دیدگاه اندیشمندان حوزه فلسفه تاریخ در دو سنت اسلامی و غربی مرور می‌شود، علاوه بر دانشجویان حوزه تخصصی فلسفه تاریخ، این دوره می‌تواند برای همه علاقه‌مندان به نگاه‌های اللهیاتی به تاریخ بویژه آن‌هایی که در جست‌جوی نگاه‌های شیعی به حرکت تاریخ هستند، مفید خواهد بود.
این دوره همچنین از آن جهت که بدنبال ارائه روایتی جامع و علمی از دیدگاه استاد میرباقری به تاریخ است می‌تواند برای دنبال‌کنندگان و علاقه‌مندان به نظام فکری ایشان هم مفید باشد.

سرفصل‌ها:
اهمیت و ریشه‌های شکل‌گیری دانش فلسفه تاریخ
مرور دیدگاه مهم‌ترین اندیشمندان فلسفه تاریخ در دو سنت اسلامی و غربی
ارائه تصویری جامع از «روش تحقیق» و «محتوای» اندیشه استاد میرباقری به تاریخ
آشنایی با جزئیات نگاه استاد میرباقری به پرسش‌های اساسی و مسائل مطرح این دانش