دانشگاه به مثابه یک پدیده مرکب با دست بردن در هویت افراد، در حال تربیت نوع خاصی از انسان است؛ انسانی که جهت‌گیری‌ها، باورها و اندیشه‌های او با آنچه که ما آن را انسان تراز انقلاب اسلامی می‌دانیم فاصله زیادی دارد. دیگر مفاهیمی مانند عرق ملی یا استقلال در او شوری نمی‌آفریند بلکه بی‌تفاوت نسبت به امور جاری کشور، مجدانه در پی مهاجرت و زندگی در خارج کشور است.
از جمله مواردی که این هویت شبه مدرن را بیش از پیش پدیدار می‌سازد، بلوایی است که پاییز ۱۴۰۱ شاهد آن بودیم که در آن، دانشگاه به‌مثابه هسته نخبگانی اغتشاشات، نقش‌آفرینی ویژه‌ای داشت.

این درحالی است که پس از انقلاب اسلامی، با خودآگاهی‌ نسبت به اثرات هویتی این نهاد مدرن، تلاش‌ها و اقداماتی صورت گرفت تا اثرات هویتی این نهاد مدرن خنثی و بلکه به سمت مطلوب جهت‌دهی شود. تاسیس مرکز معارف اسلامی، تاسیس نهاد نمایندگی رهبری در دانشگاه‌، تاسیس بسیج دانشجوئی، راه‌اندازی گروه‌های دانشجوئی مذهبی از جمله هیئات دانشجوئی، وضع مقرراتی در باب پوشش و … را می‌توان از جمله اقداماتی برشمرد که در صدد جهت‌دهی اثرات هویتی نهاد دانشگاه بوده‌اند. ولی آنچه که در نهایت، قابل مشاهده است این است که اکثریت خروجی‌های دانشگاه کماکان به همان آسیب‌های هویتی دچار می‌شوند؛ گویی این‌ سنخ اقدامات نتوانسته اثر هویتی عمیقی بر انسان دانشگاه و جهت‌دهی او به سمت مطلوب داشته باشد و یا اینکه این اثر، محدود و موضعی بوده است.

اما روایت در اینجا به پایان نمی‌رسد؛ همین دانشگاه ‌شبه‌مدرن در ایران، بستر رشد و پرورش افرادی بوده است که نه‌تنها مقهور این ساختار و هویت تحمیلی آن نشدند، بلکه، مزایای آن را به خدمت گرفته و با عبور از چالش‌های آن، توانستد اهداف بلندی را برای کشور تحقق بخشند، اهدافی از جنس اقتدار و پیشرفت؛ انسان‌های نام‌آشنایی که حقیقیتا می‌توان آن‌ها را انسان تربیت شده انقلاب اسلامی دانست؛ افرادی نظیر شهید چمران، فخری‌زاده، شهریاری، علی‌محمدی و… .

اما مساله‌ی محوری در میان این است: «چرا دانشگاه به قاعده چمران تولید نمی‌کند؟» چه عوامل و مؤلفه‌هایی در دانشگاه در حال عمل است که هنوز شناسایی نشده‌اند یا با وجود شناسایی، قدرت بر تغییر آن‌ها نبوده است؟ چه موانعی بر سر تربیت چمران‌ها و فخری‌زاده‌ها در دانشگاه وجود دارد؟ در این میان نقش کارگزاران دانشگاه، اساتید و دانشجویان دغدغه‌مند چیست؟ در این پرونده به دنبال پاسخ به این سؤالات هستیم.