جستار چیست؟
نوشتارها و متن‌ها در طول تاریخ بشر صورت‌ها و فرم‌های گوناگونی را تجربه کرده‌اند و از رهگذر زمان‌های مختلف مورد استقبال یا بی‌اعتنایی قرار گرفته‌اند و برخی از بی‌اعتنایی‌ها در زمانی، به استقبال در زمانی دیگر منجر شده‌اند. آنچه کمتر در این تَلَوُّن‌ها و اطوار روزگار مورد توجّه قرار گرفته است، نسبت بین فرم‌های نوشتن و اقتضائات هر زمان و کارکردهای هر فرم است. از جمله فرم‌های قابل تأمّل، بحث‌برانگیز و جالبی که ظرفیّت بیان مسائل متنوّعی از علوم با رویکردها و سلیقه‌های متفاوت را داراست و می‌توان براساس آن گفت‌وگویی درازآهنگ و دامنه‌دار را تعریف کرد و پیش بُرد، جستار است. اصل در هر جستاری این است که دالّ مرکزی نداشته باشد، ولی گاهی جستارها در مرزها حرکت می‌کنند و خود این تحرّک مرزی ویژگی دیگری از جستار را برجسته می‌کند، عدم قطعیّت و قابلیّت خوانش‌های سیّال. بنابراین جستارنویس مهندس یا معمار سازه‌های ژله‌ای‌ست، ولی این سازه‌ها نه برای تفریح یا سرگرمی صرف است و نه با هدف زیستن یا مصرف دائمی بنا شده است. جستارنویس با پرسه‌زدن در مرزهای علم و هنر و با اعتقاد به اینکه این پرسه‌زدن‌های در ظاهر بی‌هدف، اصلی‌ترین هدف‌ها را خواهد یافت، به نور انداختن‌های متعدّد در مسیر پرسه‌هایش می‌پردازد و با پیمودن این راه، تجربۀ خود را به انحای مختلف برای دیگران روایت می‌کند.

چرا به سراغ جستار نویسی رفته ایم؟
زایایی هر فرهنگی به نوشتارهای آن است. نوشتارهایی که ساز حرکت انسان به سوی افق‌های ناگشوده را نمایان می‌سازند، از همین روی برخی صاحب‌نظران، رشد و پیشرفت در هر علم و امری را منوط به زبان و ادبیات دانسته‌اند. بنابراین هیچ گریزی از متن نیست، نوشتار، نوشتارها. اینجا اولین و شاید مهمترین چالشِ راهی که انتخاب کردیم پیش کشیده خواهد شد، آیا متن‌خوانی و متن‌نویسی‌ای که منجر به کنش اجتماعی نشود، فایده دارد؟ اصلاً کنش اجتماعی چیست و چگونه رخ خواهد داد؟ و اگر این مبنا پذیرفته شود، چگونه ممکن است با خواندن و نوشتن یک متن، کنش اجتماعی حاصل شود؟ آیا چنین فرآیندی قابل پیش‌بینی و برنامه‌ریزی است؟
بر سر پرسش‌های بیان شده و نمونه‌هایی همچون این پرسش‌ها بسیار می‌توان چون و چرا و بحث کرد یکی از راه‌های چون‌ و چرا کردن بررسی تاریخی این ادّعاست، و امّا راهی دیگر نیز در این میانه به مخاطبان چشمک می‌زند، راهی سخت و البتّه جذّاب برای جستجوگران، راه تجربه کردن و صیرورت، تجربۀ عینی و دست اوّل، مواجهۀ مستقیم با مسئله.
اگر مشهورات هر زمانه‌ای توانایی ساختن اتمسفری برای کنترل پرواز افق دید انسانی باشند و از این طریق بخواهند رؤیاها یا ارزش‌های متعالی او را دچار فروبستگی کنند، باید کُنشی را زمینه‌سازی کرد که گوشه‌هایش تیزی لازم برای شکستن شیشه‌های این مشهورات یا پاره کردن حباب‌های آن را داشته باشد. و می‌دانیم هر کُنشی را کُنشگری لازم است. جستارنویس همان کنشگری‌ست که به دلیل ایستادن میان مرزها و داشتن دیدی تیز بر بلندای مرکز دیده‌بانی، استعداد این کُنشگری را بیش از همگنان خود دارد.

در این درسگفتار چه میخوانیم؟
در این هشت جلسه با هم دربارۀ مبانی، زیرساخت‌ها، چیستی، ضرورت و عناصر جستار سخن خواهیم راند. بیش از 20 نوشتار را خواهیم خواند _خارج از جلسه_ و درباره‌اش در جلسات بحث خواهیم کرد و به برخی فیلم‌ها و سریال‌ها سرک خواهیم کشید. همۀ این تلاش‌ها که عرق روح‌مان را بر میزهای نشسته در جلسات، نمایش خواهد داد، برای این است که آماده شویم تا در یک کارورزی و جستجوی آفرینشگرانه، تولّد جستاری از همۀ اعضای شرکت‌کننده در این دوره را با چشمان‌مان شاهد باشیم و بخوانیم.
هدف اصلی ما در این دوره این است که شرکت‌کنندگان در هر سطح و با هر میزان توانایی نوشتن، حداقل یک جستار در پایان دوره نوشته باشند و اگر بازخوردهای دوره و روند اجرایی به خوبی پیش رفت، با گزینش و علاقۀ شرکت‌کنندگان بتوانیم یک دورۀ یک ساله با محوریّت تولید جستارهای کنشگرانه را طراحی کنیم و شاهد باشیم.