معرفی و نقد کتاب سفرنامه گالیور | جدیدترین و جامع ترین مطالب

معرفی کتاب سفرنامه گالیور

کتاب سفرنامه گالیور را می توان سومین رمان نوشته شده در تاریخ اروپا در نظر گرفت. رمان سفرنامه گالیور متعلق به قرن هجدهم میلادی بعد از دون کیشوت اثر سروانتس و رابینسون کروزوئه اثر دفو سومین رمان نوشته شده در تاریخ است! رمان تشکیل شده از چهار گزارش دقیق از سفرهای دریایی طبیب و ملوان لموئل گالیور است که اکنون پس از اتمام سفرهای دریایی خود مشغول نوشتن خاطرات و تجربیات خارق العادۀ خود بر روی دریا و خشکی است! او در هرکدام از این سفرها به مکان هایی عجیب پا می گذارد و با لحن و صدای مخصوص به خود گزارشی دقیق از آنجا به نگارش در می آورد.

خلاصه ای از سفرهای گالیور

خاطره انگیزترین و مشهورترین این مکان ها، اولین سفر گالیور به لی لی پوت است. لی لی پوت سرزمینی است که آدم های آن به اندازه شش بند انگشت هستند، آنها  در ابتدا گالیور را دشمن خود به حساب می آورند و دست پای او را می بندند، اما بعد با پادشاه لی لی پوت رابطه بهتری پیدا می کند و در جنگ به آنها کمک بزرگی می کند و آنها را از نابودی نجات می دهد اما بعد امپراتور از او چیزهایی می خواهد که باعث دردسرهایی برای گالیور می شود و …

در کنار سفر اول، سفر گالیور به برابدینگنگ بسیار خاطره انگیز و جالب توجه است. گالیور در این سرزمین به میان کسانی می رود که خود در برای آنها فقط به اندازه شش بند انگشت است! آنها ابتدا او را «شوخی طبیعت» در نظر می گیرند و به عنوان عروسک از او استفاده می کنند و به بازی های او می خندند. گالیور با امپراتور این سرزمین گفتگوهای جالب توجهی دارد، گالیور توپ های جنگی را به امپراتور معرفی می کند و به او می گوید که می تواند آنها را بسازد اما پاسخ امپراتور او را به تعجب وا می دارد:

«شاه از شنیدن وصف آن ادوات سهمناک و پیشنهادهای من وحشت کرد و متحیر بود که حشره ناتوان زبونی چون من (بنا به قول او) چگونه ممکنست این اندیشه های ضدانسانی را در ضمیر خود راه دهد و چنان بالحن خودمان از آن یاد کند که گویی دیدن آن مناظر خونریزی و ویرانی (که نتایج عادی این ادوات مخرب هلاکت بار است و من در نظر او مجسم کرده بودم) در او تاثیری ندارد! آنهم ادواتی که بگمان شاه می بایست نخستین بار اهریمن تباهکاری که دشمن نوع بشر است تعبیه کرده باشد… و به من فرمان داد که اگر بر جان خود ارزش می نهم دیگر با او در این باره سخن نگویم.» (بخش دوم، فصل هشتم: گفتگو با امپراتور)

گالیور در سفر سوم خود به سرزمین لاپوتا، که جزیره ای در آسمان معلق است پا می گذارد و در آنجا با انسان های اهل علمی مواجه می شود که در نجوم و ریاضیات و موسیقی بسیار دانشمند و دقیق هستند اما این دانش انبوه آنها را به مرز جنون و حماقت کشانده و نابودی خود را توسط اجرام آسمانی بسیار قریب می دانند. پس از آن گالیور به لاگادو می رود و در دانشگاه های آن سرزمین به گشت و گذار می پردازد و به مجلس احضار روح وارد می شود و مردمانی که نمی میرند …!

چهارمین سفر گالیور شاید عجیب ترین سفر او به حساب بیاید، چرا که به سرزمین هوینهم ها وارد می شود، جایی که اسب ها بر آن به سر می برند و چنان زندگی بخردانه و هماهنگ با طبیعتی دارند که گالیور را به حیرت می اندازند. آنها ابتدا گالیور را حیوانی مثل یاهوها (موجوداتی شبیه به میمون یا شامپانزه) به نظر می آورند اما پس از مدتها زندگی گالیور در کنار آنها، او را در گونه ای استثنایی از آن حیوانات طبقه بندی می کنند. گالیور در سفر چهارم خود، تحت تاثیر اسب های خردمند قرار می گیرد و انگلستان و تمام اروپا را غیرمتمدن در نظر می گیرد و همه نوع بشر را مایل به شر و بدی می داند و در یک کلام بشر را از نوع «یاهوها» می داند. او بعد از این سفر دچار تحولی عمیق می شود و می نویسد:

«هنگامی که چشمم به تن پرور کودنی می افتد که سراپای جسم و جانش عیب و قنص و مرض است و با اینهمه به درد کبر و خودپسندی دچار شده است بیدرنگ طاقتم طاق می شود و نمی فهمم که آخر چگونه وجود چنان حیوانی با چنین عیبی سازگار شده است؟ از اینرو از کسانی که ممکنست سرموئی ازین صفت مذموم در آنان باشد تمنی دارم بخود جرأت ندهند که در برابر نظرم آشکار شوند.» (بخش چهارم، فصل دوازده)

نویسنده کتاب سفرنامه گالیور

جانتن سویفت (۱۶۶۷-۱۷۴۵)، نویسنده ایرلندی (از پدر و مادری انگلیسی) بود که در قرن هجدهم و در هیاهوی دوران استعمارگری بریتانیا می زیست. او در رفت و آمدهای سیاسی با انگلستان قرارداشت و به ملکه و انگلستان خدماتی کرد اما در دعواهای سیاسی همیشه یک تبعیدی به حساب می آمد. ادوارد سعید او را نمونه کامل یک روشنفکر همیشه طغیانگر و روح پرشوری می خواند که به وقایع با چشم دیگری نگاه می کرد. اما اورول راجع به سویفت جور دیگری فکر می کرد؛ اورول سویفت را یک ناتوان به حساب می آورد و دربارۀ رمان سفرنامه گالیور می گفت: این خشونت بی مسئولیت یک ناتوان است!

«پیوسته فکر و ذکر او این بود که باید این جانور دوپا که انسان نام دارد خرد را بر آرزو چیره کند و هرگز سر از فرمان عقل نپیچد و تنها مایۀ بدبختی آدمی را درین میدید که او پیوسته خلاف این حکمت را به کار بسته و خور و خواب و خشم و شهوت او را از مرحلۀ عقل دور کرده است.» (از مقدمه منوچهر امیری)

بهترین ترجمه کتاب سفرنامه گالیور

بنگاه ترجمه و نشر کتاب

به قلم منوچهر امیری

این ترجمه قدیمی ترین ترجمۀ کامل سفرنامه گالیور است. اما بخش های اول رمان را که نامه های نویسنده خیالی به ناشر و پاسخ ناشر به نویسنده را ترجمه نکرده و در کتاب نیست. به همین خاطر این ترجمه را نمی توان ترجمۀ کاملی از اصل انگلیسی آن دانست.

نشر نیلوفر

به قلم منوچهر امیری با تکمیل و ویراست وحید طباطبایی

این ترجمه که توسط نشر نیلوفر روانۀ بازار شده، با تکمیل ترجمۀ منوچهر امیری که ترجمه ای قوی و وفادار به متن اصلی بود، ترجمۀ کامل و خوبی از رمان به حساب می آید. به خصوص توضیحات فراوان و مقدمۀ تفصیلی بر کتاب، شناخت عمیق و جامعی از رمان را به خوانندگان فارسی زبان ارائه می دهد که اگر راجع به این اثر کلاسیک کنجکاو هستید حتما برای شما قابل استفاده و مفید خواهد بود.

نشر برج: سفرهای گالیور

به قلم محمود گودرزی

این ترجمه که توسط نشر برج روانۀ بازار کتاب شده، ترجمه ای کامل و خوب به حساب می آید و در عین وفاداری به متن اصلی، تلاش کرده آن را برای مخاطب امروزی هم قابل فهم تر و ساده تر کند! خصوصا با حذف توضیحات و مقدمات طولانی، حجم کتاب شکل مطلوبی پیدا کرده و برای خواندن کتاب در یک بعد از ظهر دلپذیر حتما پیشنهاد می شود.

نقد کتاب سفرنامه گالیور

ادوارد سعید در مقالۀ «سویفت روشنفکر» در کتاب جهان،متن،منتقد راجع به سویفت و کارهای او اینطور می گوید:

«مسایل عمده ای که آثار سویفت -جدا از مسایل فرجامگرایانه ای چون طبیعت آدمی، صورتهای قدرت مدنی و روحانی- تبیین و توصیف  می کند، بطور اساسی این است که آثار او پرخاشگریها و تجاوزات آدمی، با خشونت سازمان یافته انسانی را مطرح می سازد.
تحت این عنوان سویفت قادر است که مسایل متفاوت و پراکنده ای را مانند خود جنگ، فتح و تصرف، ستمگری استعماری، نزاعهای مذهبی، دستکاری در روح و جسم مردم، طرحهای برنامه ریزی برای سلطه بر طبیعت، انسانها و تاریخ، استبداد اکثریت، پولپرستی به خاطر پول، قربان کردن فقرا توسط اقلیتی سلطه گر مطرح سازد.»

شاید این تصور که سفرنامه گالیور، به جای اینکه داستانی فانتزی و سفرنامه ای خیالین و نمکین، هجونامه ای بسیار جدی بر علیه جنگ و استبداد و استعمار باشد، کمی برای ما سخت به نظر برسد. اما همانطور که گالیور از چهار سرزمین می گذرد و تجربه های مختلف و متعددی به دست می آورد، به شناختی راجع به جهان می رسد که در می یابد حرکت تاریخ او به سمت جهانی ظالمانه و شریرانه است! گالیور که از ابتدا سراسر روحی ماجراجو و پرنشاط است و سرشار از شوق به زبان آموزی، پس از آخرین سفر خود، دیگر میلی به ماجراجویی ندارد و دچار نفرت و بیزاری از نوع بشر شده و به انزوای خود پناه می برد.

به خصوص روی گرداندنِ گالیور از ماجراجویی، با شناخت زمینه های تاریخی و فرهنگی آن زمان از این واژه و معنا، جالب تر نیز می شود. فرانکو مورتّی دیگر پژوهشگر ادبیات تطبیقی در کتابِ «بوژوازی در میانۀ تاریخ و ادبیات» می گوید:

«در آلمانِ آغاز دوره مدرن(مثل دیگر نقاط اروپا)، ماجراجویی یکی از واژگان رایج تجارت بود که معنای مخاطره و ریسک داشت. در آن زمان {اوایل قرن۱۸} تمایزی به وجود آمد میان تجارت ماجراجویانه از یک سو، و فروش کالا به مشتریانِ شناخته شده از سوی دیگر: تجارت ماجراجویانه به تجارتی اشاره داشت که تاجر بدون اینکه دقیقا بداند چه بازاری برای کالاهایش پیدا می کند، آنها را بار می زد.
«ماجراجویی به معنای گونه ای سرمایه گذاری مخاطره آمیز»، رمان دفو {رابینسون کروزوئه} نمونه بارز این مفهوم است!
آیا خرد انسان و عقل عملی او قدرت مقابله با تقدیر و الاهه عبوس تجارت دریایی را دارد؟ در آن عصرِ «سلطۀ روزافزون بر دریاها» پاسخ مثبت بود؛ اومانیسمِ رنسانسِ آغازین سرانجام بر بدگمانی دیرینه بر تلوّن مزاج این الاهه فائق آمد. این الاهه قابل محاسبه و قانونمند شده بود و در نتیجه، تاجر ماجراجوی پیشین، خود، به چهره معقول تر «تاجر اهل ریسک» بدل شد.»

پس به اعتباری گالیور در آخر از این تجارت پرسود، استعمار دست شسته و از آن روی بر می گرداند، اگرچه به همین دلیل منزوی و تنها می شود!

جمع خوانی کتاب سفرنامه گالیور

در دورۀ خوانش خون والقلم رمان سفرنامه گالیور را با هم جمع خوانی کردیم. در جلسه خوانش این کتاب، استاد علیرضا سمیعی مطالب بی نظیر و فوق العاده تازه ای درباره این کتاب و نسبت ما ایرانیان با این متن کلاسیک بیان کردند و اینکه استعمارگر و استعمارشونده چه نسبتی با هم دارند و متن های کلاسیک چطور در فهم ما از استعمار و مبارزه با آن به ما یاری می رساند.

برای شرکت در این دوره و جمع خوانی «سفرنامه گالیور» می توانید همین حالا اقدام به ثبت نام کنید. جزئیات دوره خوانش خون و القلم را مطالعه کنید؛ ادبیات جهان به مثابه زبان مقاومت.